بررسی تأثیر منبع نیتروژن و نحوه تقسیط آن بر صفات کمی و کیفی توتون در دو منطقه

چکیده سابقه و هدف: یون‌های نیترات و آمونیوم در خاک تأثیر متفاوتی بر عملکرد کمی و کیفی توتون بجای می‌گذارند. عوامل اقلیمی، ادافیکی و مدیریتی نیز تأثیر آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. نیتروژن با افزایش سطح برگ، محتوای کلر و نیکوتین برگ و در مقابل، با کاهش محتوای پتاسیم برگ، تأثیر متضادی بر کمیت و کیفیت برگ توتون دارد. کود اوره در مزارع توتون‏کاری کشور مصرف نمی‏گردد و کشاورزان بر این باورند که مصرف اوره در توتون باعث دیررسی و رنگ‏آوری نامناسب برگ توتون می‏گردد. این آزمایش به‌منظور بررسی برهمکنش منبع نیتروژن {کود آمونیومی اوره و کود نیترات آمونیوم} و الگوی تقسیط بر عملکرد کمی و کیفی توتون تیپ غربی اجرا شد. مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو منطقه ارومیه و تیرتاش در سال 1393 انجام گرفت. عامل اول دو منبع کود نیتروژن شامل نیترات آمونیوم و اوره، و عامل دوم چهار شیوه مصرف نیتروژن شامل مصرف کل نیتروژن مورد نیاز گیاه به‌صورت پایه قبل از نشاءکاری، مصرف دوسوم نیتروژن مورد نیاز گیاه به‌صورت پایه و یک‌سوم آن به‌صورت سرک در آغاز رشد سریع بوته ، مصرف نصف نیتروژن مورد نیاز گیاه به‌صورت پایه و نصف دیگر به‌صورت سرک در آغاز رشد سریع بوته و مصرف یک‌سوم نیتروژن مورد نیاز گیاه به‌صورت پایه و دوسوم آن به‌صورت سرک در آغاز رشد سریع بوته بود. یافته‏ها: نتایج نشان داد که عملکرد برگ خشک توتون در تیرتاش بیشتر از ارومیه بود. بهترین الگوی تقسیط برای کود اوره از لحاظ عملکرد برگ، الگوی دوسوم پایه و مابقی سرک و برای نیترات آمونیوم، الگوی یک‌سوم پایه و دوسوم سرک بود. در تیرتاش، کود اوره از لحاظ تجمع پتاسیم در برگ بر کود نیترات آمونیوم برتری داشت ولی در منطقه ارومیه، عکس این حالت بدست آمد. نیکوتین برگ تنها تحت تأثیر الگوی تقسیط قرار گرفت به‌طوری که تقسیط نیمی از کود به‌صورت پایه و مابقی سرک بهتر از سایر الگوها شد. نیترات آمونیوم نسبت به اوره تجمع کمتر کلر در برگ‌ها را بدنبال داشت. نتیجه‏گیری: اگرچه از نظر عملکرد برگ تفاوتی بین اوره و نیترات آمونیوم نبود ولی، استفاده از اوره و نیترات آمونیوم توانست محتوای پتاسیم برگ را بالا ببرد. نتایج بررسی حاضر ابهامات استفاده از کود اوره در مزارع توتون را برطرف کرده و با توجه به وفور نسبی کود اوره نسبت به نیترات آمونیوم و تولید داخلی بیشتر این کود، می‌تواند با انجام بررسی‌های تکمیلی مشکلات پیش‌روی توتون‏کاران مناطق مختلف کشور در تهیه کود نیترات آمونیوم را برطرف ‏نماید.